(Thanhhoa.dcs.vn): Trên địa bàn tỉnh hiện có 960.281 trẻ em dưới 16 tuổi (chiếm 25,4% dân số toàn tỉnh), trong đó có 15.069 trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt (HCĐB) chiếm tỷ lệ 1,57% (tăng 0,23% so với cùng kỳ năm 2022) và 129.195 trẻ em có nguy cơ rơi vào HCĐB, chiếm tỷ lệ 13,4% trên tổng số trẻ em (tăng 2,3% so với cùng kỳ năm 2022). Trong thời gian qua, công tác trẻ em trên địa bàn tỉnh đã nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, vào cuộc quyết liệt của các cấp ủy đảng, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể chính trị - xã hội và các tầng lớp nhân dân.
Hoạt động thông tin, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về trẻ em được triển khai với các hình thức và nội dung đa dạng, phong phú. UBND tỉnh đã tổ chức Lễ phát động Tháng hành động vì trẻ em cấp tỉnh năm 2022. Tổ chức Diễn đàn trẻ em cấp tỉnh năm 2022, Lễ phát động Chiến dịch truyền thông phòng, chống đuối nước trẻ em trên địa bàn tỉnh; xây dựng, phát sóng phóng sự về chủ đề, thông điệp của Tháng hành động vì trẻ em năm 2022; treo 160 băng-rôn, khẩu hiệu tuyên truyền nhân Tháng hành động vì trẻ em; in và cấp phát 60.000 tờ rơi tuyên truyền về phòng, chống bạo lực, xâm hại trẻ em; 42.500 tờ rơi tuyên truyền về phòng ngừa, giảm thiểu trẻ em lao động trái quy định của pháp luật; 4.500 cuốn tài liệu “Chăm sóc vì sự phát triển toàn diện trẻ em trong những năm đầu đời tại gia đình và cộng đồng” năm 2023; làm 150 biển cảnh báo, biển cấm phòng, chống tai nạn, thương tích trẻ em tại các khu vực có nguy cơ xảy ra tai nạn, thương tích cho trẻ em; lắp đặt 12 pa-nô truyền thông đăng tải nội dung phòng, chống bạo lực, xâm hại trẻ em và Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em 111; vận động 03 nhà mạng (gồm Viễn thông Thanh Hóa, Mobifone Thanh Hóa, Viettel Thanh Hóa) hỗ trợ gửi tin nhắn với nội dung “Hưởng ứng Tháng hành động vì trẻ em tới trên 3 triệu thuê bao sử dụng điện thoại di động trong toàn mạng lưới trên phạm vi toàn tỉnh.
Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND thành phố Thanh Hoá tổ chức Lễ khai mạc hè, Ngày Olympic trẻ em và Phát động toàn dân tập luyện môn bơi phòng, chống đuối nước năm 2022; tổ chức Lễ Khai mạc hè, Ngày Olympic trẻ em và phát động toàn dân tập luyện môn bơi phòng, chống đuối nước gắn với Giải Bơi, Lặn toàn tỉnh Thanh Hóa năm 2023 nhằm tuyên truyền, vận động để trẻ em tích cực tập luyện thể dục, thể thao, vui chơi giải trí nhằm nâng cao sức khỏe, thể lực, tầm vóc, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, kỹ năng sống và kiến thức, kỹ năng phòng, chống đuối nước cho trẻ em.
Công an tỉnh phối hợp với Báo Thanh Hóa, Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh xây dựng, đăng tải 09 video, 21 phóng sự, 283 lượt tin bài tuyên truyền phổ biến kiến thức pháp luật, kỹ năng cơ bản về phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ trên các phương tiện thông tin đại chúng và Cổng thông tin điện tử Công an tỉnh; tổ chức 12 buổi tuyên truyền, phổ biến kiến thức, hướng dẫn các kỹ năng, biện pháp phòng, chống tai nạn thương tích, đặc biệt là phòng, chống đuối nước trẻ em cho hơn 5.000 học sinh, 03 buổi tuyên truyền, phổ biến quy định của pháp luật về bảo đảm an toàn giao thông cho các em học sinh.
Các cấp Hội Phụ nữ tỉnh tổ chức nhiều hoạt động sôi nổi, ý nghĩa nhân ngày Quốc tế Hạnh phúc; ngày Gia đình Việt Nam năm 2023, Tháng hành động quốc gia về phòng, chống bạo lực gia đình, Tháng hành động vì trẻ em; tổ chức hơn 300 lớp tập huấn, truyền thông về phòng chống đuối nước, phòng chống ma túy, phòng chống xâm hại tình dục, kỹ năng chăm sóc sức khỏe sinh sản, bảo đảm an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường… cho trên 15.000 lượt hội viên phụ nữ; cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em và học sinh các trường Tiểu học, THCS tham gia; tổ chức chương trình truyền hình trực tiếp “Mẹ đỡ đầu - kết nối yêu thương” nhằm kết nối giữa các cấp Hội Phụ nữ, các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp nhận đỡ đầu trẻ mồ côi.
Các cấp bộ Đoàn đã tổ chức 1.830 buổi tuyên truyền về Luật Trẻ em và kỹ năng phòng, chống xâm hại cho trẻ em, các nội dung xóa bỏ bạo lực, phong trào “Thiếu nhi Thanh Hóa thi đua làm theo 5 điều Bác Hồ dạy”, chương trình thiếu nhi Việt Nam “Học tập tốt, rèn luyện chăm”, ngày hội thiếu nhi “Vui khỏe, tiến bước lên đoàn”, mô hình “Mỗi tuần một câu chuyện đẹp, một cuốn sách hay, một tấm gương sáng”, trào lưu “Sân chơi đồng diễn Flashmob” do Hội Đồng đội Trung ương phát động được triển khai đồng loạt trong các trường học, tạo sân chơi bổ ích cho thanh thiếu nhi.
Các cơ quan, đơn vị, địa phương thường xuyên thông tin, truyền thông rộng rãi về Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em (số 111) và Đường dây nóng tiếp nhận thông tin các vấn đề về trẻ em của tỉnh tại Trung tâm Cung cấp dịch vụ công tác xã hội Thanh Hóa (số 1800.1744) để người dân liên hệ khi có nhu cầu được tư vấn, hỗ trợ, tố giác nguy cơ, hành vi xâm hại trẻ em và vi phạm quyền trẻ em, từ đó thực hiện các biện pháp hỗ trợ, can thiệp và kết nối dịch vụ trợ giúp kịp thời để bảo vệ an toàn cho trẻ em. Các cơ quan báo chí đưa hơn 300 tin, bài nội dung về phòng, chống tai nạn, thương tích, đuối nước trẻ em, giáo dục kỹ năng sống, tạo sân chơi bổ ích cho trẻ em trong dịp hè, truyền thông trang bị kiến thức, kỹ năng phòng, chống xâm hại tình dục trẻ em…
Các ngành, địa phương, đơn vị liên quan đã thực hiện tốt các chính sách trợ giúp xã hội đối với nhóm trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt theo Nghị định số 20/2021/NĐ-CP ngày 15/3/2021 của Thủ tướng Chính phủ; quản lý chặt chẽ các nhóm đối tượng hưởng trợ cấp thường xuyên và đột xuất theo quy định. Trong 6 tháng đầu năm 2023, đã thực hiện trợ cấp xã hội hằng tháng cho 664 trẻ em dưới 16 tuổi không có nguồn nuôi dưỡng, 2.008 trẻ em khuyết tật đặc biệt nặng, 7.655 trẻ em khuyết tật nặng, 36 trẻ em bị nhiễm HIV thuộc hộ nghèo, 4.251 trẻ em dưới 3 tuổi thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo đang sống tại địa bàn các xã, thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đặc biệt khó khăn. 100% gia đình có trẻ em bị tử vong do tai nạn, thương tích được hỗ trợ mai táng, thăm hỏi, động viên; 100% trẻ em bị nhiễm HIV/AIDS được lập hồ sơ theo dõi và chăm sóc bằng các hình thức phù hợp; 100% trẻ em bị ảnh hưởng trực tiếp và có nguy cơ cao bị nhiễm HIV/AIDS được hướng dẫn kỹ năng sống, kết nối dịch vụ trợ giúp phù hợp. Công tác đăng ký khai sinh cho trẻ em trên địa bàn tỉnh được thực hiện kịp thời, đảm bảo cho trẻ em được hưởng kịp thời, đầy đủ quyền lợi theo quy định. Trong 6 tháng đầu năm 2023, có 30.798 trẻ em sinh ra được đăng ký khai sinh, trong đó: có 30.361 trẻ em đăng ký đúng hạn (chiếm tỷ lệ 98,6%), số trẻ em đăng ký khai sinh quá hạn chủ yếu ở vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số.
Hoạt động hỗ trợ, can thiệp và trợ giúp trẻ em được chính quyền các địa phương thực hiện kịp thời. Trẻ em có HCĐB, trẻ em bị xâm hại hoặc có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi được quan tâm, quản lý, thăm hỏi, động viên, nắm bắt tâm tư nguyện vọng và nhu cầu hỗ trợ. Các trường hợp bị xâm hại đều được hỗ trợ, giúp đỡ, tư vấn kịp thời, giúp trẻ em và gia đình vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống. Theo số liệu thống kê, trong 06 tháng đầu năm 2023, trên địa bàn tỉnh đã phát hiện 34 vụ xâm hại trẻ em (với 49 đối tượng, 39 nạn nhân bị xâm hại), trong đó: có 22 vụ xâm hại tình dục (với 24 đối tượng, 22 nạn nhân bị xâm hại, đều là nữ), chiếm 64,7% tổng số vụ xâm hại trẻ em (so sánh cùng kỳ năm 2022, số vụ án liên quan đến xâm hại trẻ em năm 2023 giảm 15%). Cơ quan Công an các cấp đã điều tra, khởi tố 25 vụ với 32 bị can; xử lý hành chính 02 vụ với 05 đối tượng; đang xác minh làm rõ 06 vụ, không khởi tố 01 vụ. Đường dây nóng tiếp nhận thông tin về bảo vệ trẻ em của tỉnh tại Trung tâm Cung cấp dịch vụ công tác xã hội (số 1800.1744) trong 9 tháng đầu năm 2023 đã tiếp nhận 520 cuộc gọi đến tổng đài (trong đó có 148 cuộc gọi liên quan đến trẻ em, 83 cuộc gọi liên quan đến bạo lực trên cơ sở giới, 31 ca can thiệp liên quan đến trẻ em), từ đó đã thực hiện cần thiệp trợ giúp thành công cho 06 trẻ em bị bạo lực trên địa bàn tỉnh.
Công tác chăm sóc sức khỏe cho trẻ em thường xuyên được chú trọng thực hiện, hệ thống mạng lưới y tế được mở rộng, nâng cấp, đầu tư, y tế học đường được quan tâm. Các bệnh viện cấp huyện và trung tâm y tế đều 6 có khoa nhi để khám, chữa bệnh cho trẻ em và thực hiện nhiệm vụ về dự phòng. Tỷ lệ trẻ em dưới 06 tuổi được cấp thẻ BHYT đạt 100%. Tỷ suất tử vong của trẻ em dưới 01 tuổi trên 1.000 trẻ đẻ sống là 10‰; tỷ suất tử vong của trẻ em dưới 05 tuổi trên 1.000 trẻ đẻ sống là 15‰; tỷ lệ trẻ em dưới 05 tuổi bị suy dinh dưỡng thể nhẹ cân là 13,5%; tỷ lệ trẻ em dưới 05 tuổi bị suy dinh dưỡng thể thấp còi là 24%. Chương trình tiêm chủng mở rộng và chương trình phòng, chống suy dinh dưỡng trẻ em được đẩy mạnh. 100% các huyện, thị xã, thành phố đã ban hành văn bản chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện các biện pháp phòng, chống tai nạn, thương tích trẻ em, trong đó: tập trung thực hiện các hoạt động phòng, chống đuối nước trẻ em, nhất là trong dịp hè. Các cơ quan chức năng và chính quyền cấp cơ sở đã tập trung xây dựng và nhân rộng mô hình “Ngôi nhà an toàn”, “Trường học an toàn”, “Cộng đồng an toàn” về phòng, chống tai nạn, thương tích trẻ em nhằm loại bỏ các nguy cơ gây tai nạn, thương tích, đặc biệt là đuối nước trẻ em (đến nay, toàn tỉnh có 145.567 ngôi nhà đạt tiêu chí “Ngôi nhà an toàn”; 1.488 trường học đạt tiêu chuẩn “Trường học an toàn”; 242 xã, phường, thị trấn đạt tiêu chuẩn “Cộng đồng an toàn” về phòng, chống tai nạn, thương tích trẻ em. Tỷ suất trẻ em tử vong do tai nạn, thương tích là 2,6/100.000 trẻ em).
Song song với việc đảm bảo quyền được chăm sóc và bảo vệ cho trẻ em thì việc bảo đảm chính sách giáo dục cho trẻ em cũng được các cấp, các ngành, địa phương quan tâm, thực hiện. Chất lượng và hiệu quả phổ cập giáo dục được duy trì, quyền học tập của trẻ em cơ bản được đảm bảo, công tác xã hội hóa giáo dục được đẩy mạnh; chính sách miễn giảm học phí, hỗ trợ học tập được thực hiện kịp thời, đảm bảo; trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, chất lượng giảng dạy của đội ngũ giáo viên ngày càng được nâng cao; cơ sở vật chất được đầu tư đầy đủ đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh. Kết quả: tỷ lệ trẻ em dưới 05 tuổi được phát triển phù hợp về sức khỏe, học tập và tâm lý xã hội đạt 100% (tăng 0,3% so với cùng kỳ năm 2022); tỷ lệ huy động trẻ em 05 tuổi đi học mẫu giáo đạt 99,8% (tăng 0,3% so với cùng kỳ năm 2022); tỷ lệ trẻ em hoàn thành cấp tiểu học đạt 97,6% và không có trẻ em bỏ học bậc tiểu học; tỷ lệ trẻ em hoàn thành cấp trung học cơ sở đạt 99,9%; tỷ lệ trường học có dịch vụ hỗ trợ tâm lý trẻ em đạt 88,5% (tăng 0,5% so với cùng kỳ năm 2022); tỷ lệ trường học có cơ sở hạ tầng và tài liệu phù hợp với học sinh khuyết tật đạt 80% (tăng 12% so với cùng kỳ năm 2022); tỷ lệ trẻ em khuyết tật có nhu cầu học tập được tiếp cận giáo dục chuyên biệt, giáo dục hòa nhập và hỗ trợ phục hồi chức năng phù hợp đạt 75% (tăng 03% so với cùng kỳ năm 2022).
Cùng với sự đầu tư của Nhà nước, các ngành, các cấp đã huy động nguồn lực để đầu tư xây dựng các điểm vui chơi dành cho trẻ em nhằm đáp ứng nhu cầu học tập và sinh hoạt, vui chơi giải trí của trẻ em. Hiện nay, trên địa bàn toàn tỉnh có 01 Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh, 01 Thư viện và 01 Bảo tàng cấp tỉnh; có 21/27 Trung tâm Văn hóa - Thể thao cấp huyện, đạt tỷ lệ 77,8%; có 532/559 xã đầu tư xây dựng cơ sở vật chất về văn hóa (Hội trường đa năng và Trung tâm Văn hóa, thể thao xã), đạt tỷ lệ 95,2%; có 4.214/4.357 thôn, bản tổ dân phố có Nhà văn hóa - Khu thể thao cấp thôn, đạt tỷ lệ 96,7%; có 4.150/4.357 thôn, bản, tổ dân phố có Nhà Văn hoá - Khu Thể thao, đạt tỷ lệ 96,7%, trong đó có khoảng 60% số thôn có điểm vui chơi giải trí dành cho trẻ em. Các công viên, siêu thị, nhà sách, khu du lịch, ẩm thực đều có nơi vui chơi, giải trí dành cho trẻ em. Bên cạnh đó, trong những năm qua thông qua hệ thống thư viện đã nhân rộng các mô hình đọc sách báo tại thư viện, nhà văn hóa thôn, trường học nhằm phục vụ các em thiếu nhi. Hầu hết các xã, phường, thị trấn đều đã xây dựng được tủ sách thiếu nhi.
Các hoạt động thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em được quan tâm tổ chức thực hiện để giáo dục nâng cao nhận thức cho trẻ em về quyền trẻ em, các quy định của pháp luật liên quan đến bảo vệ trẻ em; giáo dục kỹ năng sống cho trẻ em: các cơ quan, đơn vị, địa phương đã tích cực tổ chức các hoạt động vui chơi, giải trí, sinh hoạt văn hóa, giao lưu văn nghệ, hội thi thể dục, thể thao cho trẻ em trong Tháng hành động vì trẻ em, ngày Quốc tế Thiếu nhi, tết Trung thu… với các hình thức như: tổ chức cắm trại, thi các trò chơi dân gian, các giải bóng đá, cầu lông, đá cầu, bóng bàn, bơi lội… thu hút hàng trăm nghìn lượt trẻ em tham gia.
Thực hiện Quyết định số 06/QĐ-TTg ngày 03/01/2029 của Thủ tướng Chính phủ ban hành quy định về tiêu chuẩn, trình tự đánh giá và công nhận xã, phường, thị trấn phù hợp với trẻ em, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Kế hoạch số 116/KH-UBND ngày 10/5/2019 triển khai Quyết định số 06/QĐ-TTg ngày 03/01/2019 của Thủ tướng Chính phủ về ban hành quy định tiêu chuẩn, trình tự đánh giá và công nhận xã, phường, thị trấn phù hợp với trẻ em trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. Căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao, các sở, ngành, cơ quan, đơn vị cấp tỉnh và UBND các huyện, thị xã, thành phố đã phối hợp tổ chức thực hiện kế hoạch xây dựng xã, phường, thị trấn phù hợp với trẻ em nhằm hướng đến mục tiêu xây dựng một môi trường sống an toàn, lành mạnh, ở đó tất cả các trẻ em đều được bảo vệ; chủ động phòng ngừa, giảm thiểu, loại bỏ các nguy cơ gây tổn hại cho trẻ em, giảm thiểu tình trạng trẻ em rơi vào hoàn cảnh đặc biệt và trẻ em bị xâm hại, bạo lực, tạo cơ hội để các em được tái hòa nhập cộng đồng và bình đẳng về cơ hội phát triển.
Đến năm 2022, tổng số xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh là 559. Theo kết quả đánh giá, công nhận xã, phường, thị trấn phù hợp với trẻ em năm 2022, tỉnh Thanh Hóa có 466/559 xã, phường, thị trấn đạt tiêu chuẩn xã, phường, thị trấn phù hợp với trẻ em (chiếm tỷ lệ 83,4%); còn 93 xã, phường, thị trấn chưa đạt tiêu chuẩn xã, phường, thị trấn phù hợp với trẻ em năm 2022 (chiếm tỷ lệ 16,6%).
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác trẻ em trên địa bàn tỉnh còn một số tồn tại, hạn chế, đó là: Hệ thống bảo vệ trẻ em nói chung, hệ thống dịch vụ bảo vệ trẻ em trên địa bàn tỉnh nói riêng chưa được đầu tư đảm bảo theo yêu cầu (đặc biệt là giáo dục trẻ em tự kỷ; chăm sóc sức khỏe tâm thần, tâm lý xã hội đối với trẻ em…). Các thiết chế văn hóa, thể thao, thông tin tại cơ sở còn thiếu, các điểm vui chơi, giải trí cho trẻ em chưa đáp ứng nhu cầu hiện nay. Tình hình xâm hại trẻ em (chủ yếu là bạo lực, xâm hại tình dục trẻ em) và tai nạn, thương tích (đặc biệt là đuối nước trẻ em) vẫn còn xảy ra tại một số địa phương trong tỉnh, có vụ gây tử vong cho nhiều trẻ em. Hoạt động phối hợp liên ngành trong thanh tra, kiểm tra, giám sát việc chấp hành chính sách, pháp luật về trẻ em mặc dù đã được thực hiện, tuy nhiên chưa thường xuyên, số lượng ít, phạm vi còn ít so với địa bàn toàn tỉnh. Cán bộ làm công tác trẻ em ở cấp huyện, cấp xã đều là kiêm nhiệm, thường xuyên có sự thay đổi, biến động và thiếu tính chuyên nghiệp nên chất lượng tham mưu, thực hiện các chương trình, kế hoạch và giải quyết các vấn đề liên quan đến trẻ em chưa đảm bảo yêu cầu đề ra. Nguồn kinh phí từ ngân sách bố trí để thực hiện công tác trẻ em hiện nay rất ít (chủ yếu là lồng ghép hoạt động), chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ thực hiện các mục tiêu trẻ em ở các cấp, đặc biệt là cấp xã (hầu như không bố trí)...
Để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em, trong thời gian tới, các cấp, các ngành tập trung thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm sau:
Thứ nhất, tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, của chính quyền địa phương đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em; công tác xây dựng xã, phường, thị trấn phù hợp với trẻ em.
Thứ hai, triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ và giải pháp theo Kế hoạch số 93/KH-UBND ngày 19/4/2021 của UBND tỉnh về triển khai, thực hiện Chương trình hành động vì trẻ em tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2021-2030 nhằm thực hiện hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu về trẻ em trên địa bàn tỉnh.
Thứ ba, tăng cường công tác phòng, chống bạo lực, xâm hại trẻ em và phòng, chống tai nạn, thương tích trẻ em. Chủ động phòng ngừa, giảm thiểu, loại bỏ các nguy cơ gây tổn hại cho trẻ em, giảm thiểu tình trạng trẻ em rơi vào HCĐB và xử lý nghiêm đối với các hành vi vi phạm quyền trẻ em, xâm hại trẻ em.
Thứ tư, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức về xây dựng xã, phường, thị trấn phù hợp với trẻ em. Tuyên truyền sâu rộng các nội dung, hoạt động bằng các hình thức phù hợp đối với từng khu vực, từng vùng, từng nhóm đối tượng để huy động, vận động người dân tại cộng đồng cùng tham gia thực hiện.
Thứ năm, đẩy mạnh công tác xã hội hoá, huy động mọi nguồn lực từ các cơ quan, tổ chức và cá nhân nhằm đảm bảo thực hiện các mục tiêu vì trẻ em, tạo môi trường sống thân thiện, an toàn và phù hợp với trẻ em.
Thứ sáu, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chính sách, pháp luật về trẻ em và công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá tình hình thực hiện Quyết định số 06/QĐ-TTg ngày 03/01/2019 của Thủ tướng Chính phủ.