(Thanhhoa.dcs.vn): Trong những năm qua, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, các ban, sở, ngành cấp tỉnh và cấp ủy, chính quyền các huyện miền núi đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác quy hoạch, bố trí, sắp xếp ổn định dân cư vùng thiên tai, đặc biệt khó khăn, biên giới trên địa bàn miền núi của tỉnh, góp phần giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra, bảo vệ an toàn tính mạng, tài sản của Nhân dân. Đến nay, trên địa bàn các huyện miền núi đã phê duyệt quy hoạch tái định cư xen ghép đối với 150 điểm dân cư hiện có, để bố trí cho 1.122 hộ đến ở xen ghép; quy hoạch 17 điểm tái định cư tập trung, 34 điểm tái định cư liền kề, với tổng diện tích 128 ha, để bố trí tái định cư cho 1.724 hộ dân.
Trong giai đoạn 2018-2020, các huyện miền núi đã bố trí tái định cư xen ghép và ổn định tại chỗ cho 229 hộ với kinh phí 4,66 tỷ đồng theo Chương trình bố trí dân cư các vùng thiên tai, đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, di cư tự do, khu rừng đặc dụng, giai đoạn 2013-2015, định hướng đến năm 2020 (phê duyệt tại Quyết định số 1776/QĐ-TTg ngày 21/11/2012 của Thủ tướng Chính phủ); ngoài ra, đã vận động được thêm 2.639 hộ tự nguyện tái định cư xen ghép. UBND tỉnh đã hỗ trợ xây dựng khẩn cấp 14 khu tái định cư để bố trí cho 659 hộ ra khỏi khu vực có nguy cơ cao về sạt lở đất, lũ ống, lũ quét sau đợt mưa lũ các năm 2018, 2019, với tổng kinh phí 204,214 tỷ đồng.
Thực hiện Đề án sắp xếp, ổn định dân cư khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất tại các huyện miền núi giai đoạn 2021-2025 (phê duyệt tại Quyết định số 4845/QĐ-UBND ngày 01/12/2021 của UBND tỉnh); đến nay, các huyện miền núi đã bố trí tái định cư xen ghép cho 145 hộ; đầu tư hoàn thiện hạ tầng 04 khu tái định cư tập trung và bố trí tái định cư cho 151 hộ; bố trí tái định cư liền kề cho 14 hộ; tổng kinh phí hỗ trợ đầu tư hạ tầng các khu tái định cư là 143,25 tỷ đồng.
Thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 (giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025); HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 302/NQ-HĐND ngày 13/7/2022 về phân bổ nguồn vốn để đầu tư xây dựng 04 khu tái định cư tập trung (gồm: bản Ún, xã Mường Lý, huyện Mường Lát; bản Mìn và bản Luốc Lầu, xã Mường Mìn, huyện Quan sơn; bản Sạy, xã Trung Thành, huyện Quan Hóa; khu Muống, thôn Chiềng Lắn, xã Giao Thiện, huyện Lang Chánh), với diện tích 09 ha để bố trí nơi ở mới cho 259 hộ, tổng kinh phí đầu tư 77,591 tỷ đồng. Đến nay, đã phê duyệt chủ trương đầu tư Khu tái định cư bản Mìn và bản Luốc Lầu, xã Mường Mìn, huyện Quan Sơn; 03 khu tái định cư còn lại đang trong giai đoạn hoàn thiện thủ tục, hồ sơ để phê duyệt chủ trương đầu tư theo quy định.
Việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ dân được quan tâm chỉ đạo thực hiện. Đến hết tháng 6/2023, các huyện miền núi đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho 2.737/3.837 hộ đến nơi ở mới, đạt 71,3%.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quy hoạch, bố trí, sắp xếp ổn định dân cư vùng thiên tai, đặc biệt khó khăn, biên giới trên địa bàn miền núi của tỉnh còn một số khó khăn, hạn chế, như: tiến độ thực hiện Đề án sắp xếp, ổn định dân cư khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất tại các huyện miền núi giai đoạn 2021-2025 đạt thấp so với mục tiêu kế hoạch đề ra (tái định cư xen ghép mới bố trí được 145/584 hộ, đạt 24,82%; tái định cư tập trung, tái định cư liền kề mới bố trí được 165/653 hộ, đạt 25,26%). Công tác khảo sát, lựa chọn một số điểm tái định cư chưa thật sự phù hợp; một số thôn, bản miền núi cao có điều kiện tự nhiên không thuận lợi, địa hình chia cắt, không bằng phẳng, độ dốc lớn, dư địa dành cho đất ở không nhiều nên khó tìm được địa điểm làm khu tái định cư; một số trường hợp xây dựng điểm tái định cư phải thu hồi đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất nên vướng mắc về thủ tục đất đai, đầu tư. Việc lập quy hoạch chung cấp xã, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ở một số địa phương còn chậm. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền một số nơi có lúc, có việc chưa quyết liệt, kịp thời. Việc lồng ghép, huy động các nguồn lực tham gia thực hiện sắp xếp, bố trí ổn định dân cư trên địa bàn các huyện miền núi còn hạn chế; vẫn còn một bộ phận người dân có tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào chính sách hỗ trợ của Nhà nước, chưa chủ động di dời đến chỗ ở mới an toàn...