(Thanhhoa.dcs.vn): Thời gian qua, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện có hiệu quả các nội dung liên quan đến phát triển hợp tác xã (HTX) thuộc Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, đạt kết quả tích cực, tạo chuyển biến rõ nét trong phát triển kinh tế tập thể, HTX nông nghiệp của tỉnh. Nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển kinh tế tập thể đã được ban hành đồng bộ và bố trí nguồn lực để thực hiện nhằm duy trì, thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể, HTX nông nghiệp. Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Kế hoạch số 204-KH/TU ngày 03/6/2020 về thực hiện Kết luận số 70-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa IX) về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể; UBND tỉnh ban hành Quyết định số 3241/QĐ-UBND ngày 23/8/2021 của UBND tỉnh về việc phê duyệt Đề án phát triển, củng cố nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025; chỉ đạo triển khai có hiệu quả các nội dung của Đề án trên địa bàn tỉnh. Trong đó, giai đoạn 2021-2025 tập trung xây dựng có hiệu quả 86 mô hình HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, có sản phẩm gắn với chuỗi giá trị, phát triển bền vững để nhân ra diện rộng; đồng thời, thực hiện hỗ trợ xúc tiến thương mại, phát triển thị trường và đầu tư kết cấu hạ tầng, chế biến sản phẩm đối với các HTX có thực hiện liên kết sản xuất, kinh doanh theo chuỗi giá trị.
Các cấp ủy, chính quyền, các ngành, các đoàn thể trong tỉnh chủ động, tích cực trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện; đã tạo sự chuyển biến quan trọng trong nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân về vai trò, vị trí của kinh tế tập thể, HTX nông nghiệp. Nhìn chung, các HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa phát triển khá ổn định, số lượng HTX tăng theo từng năm, phát triển đa dạng về lĩnh vực, ngành nghề, chất lượng hoạt động được nâng lên. Các HTX từng bước hoạt động đúng bản chất, ngày càng tập trung hơn vào việc hỗ trợ kinh tế hộ thành viên thông qua cung cấp các dịch vụ, việc làm cho thành viên; phát huy tốt vai trò hỗ trợ, thúc đẩy kinh tế hộ phát triển bằng việc thực hiện tốt các dịch vụ như: Thủy lợi, sản xuất, cung ứng giống cây trồng, vật nuôi, cung ứng vật tư, khuyến nông, làm đất, bảo vệ thực vật, tín dụng, tiêu thụ sản phẩm. Thể hiện tốt vai trò dẫn dắt, định hướng kinh tế hộ cá thể vào HTX; hướng người nông dân vào HTX kiểu mới để sản xuất nền nông nghiệp theo quy mô lớn, theo chuỗi giá trị, có giá trị gia tăng, hướng đến xuất khẩu.
Đến ngày 30/9/2023, toàn tỉnh có 806 HTX, trong đó: 756 HTX nông nghiệp đang hoạt động, 50 HTX đang ngừng hoạt động; có 523 HTX nông nghiệp hoạt động có hiệu quả, đạt 69,18% (ước thực hiện năm 2023, số HTX hoạt động có hiệu quả là 559 HTX, đạt tỷ lệ 73%), 523 HTX tham gia liên kết bền vững, chiếm 69,18% số HTX nông nghiệp toàn tỉnh, tập trung chủ yếu ở các xã đạt chuẩn nông thôn mới; 80 HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất; 59 HTX nông nghiệp tham gia sản xuất với 75 sản phẩm OCOP được công nhận, xếp hạng. Doanh thu bình quân năm 2022 của một HTX là 1.595 triệu đồng/01HTX (ước thực hiện năm 2023 đạt 1.675 triệu đồng/HTX); lợi nhuận bình quân năm 2022 đạt 188 triệu đồng/01HTX (ước thực hiện năm 2023 đạt 197 triệu đồng/01HTX).
Tổng số thành viên HTX nông nghiệp là 61.990 người (ước thực hiện năm 2023 là 62.100), bình quân 82 thành viên/01HTX; tổng số lao động thường xuyên là 17.388 người, bình quân 23 người/HTX (ước thực hiện năm 2023 là 17.595 người); thu nhập bình quân của lao động thường xuyên trong HTX là 38 triệu đồng/năm. Tổng số cán bộ quản lý HTX là 3.780 người, bình quân 05 người/HTX (ước thực hiện năm 2023 là 3.825 người); trong đó: số cán bộ quản lý có trình độ cao đẳng, đại học trở lên là 1.741 người, số cán bộ quản lý có trình độ sơ cấp và trung cấp là 1.227 người.
Tăng cường thực hiện các chính sách hỗ trợ, thúc đẩy HTX nông nghiệp phát triển. Các chính sách hỗ trợ đã tác động mạnh mẽ đến hoạt động của các HTX, các HTX phát triển đa dạng về hình thức và quy mô; cơ sở hạ tầng của các HTX đã được cải thiện rõ rệt; trình độ, năng lực của Ban quản lý HTX được nâng lên, cán bộ trẻ được bố trí về làm việc tại HTX đã phát huy được kiến thức chuyên môn cũng như tính năng động trong quá trình tổ chức các hoạt động kinh doanh dịch vụ của các HTX, các mô hình được hỗ trợ đã có những chuyển biến trong hoạt động kinh doanh. Trong đó:
- Trong giai đoạn 2016-2020, tổng kinh phí thực hiện các chính sách phát triển HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh là 308.075 triệu đồng; trong đó: Tổng kinh phí hỗ trợ là 237.340 triệu đồng (nguồn vốn Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới là 223.664 triệu đồng; nguồn vốn trung ương khác là 1.176 triệu đồng; ngân sách tỉnh là 12.500 triệu đồng); nguồn vốn hỗ trợ của huyện, xã, đối ứng của các HTX là 70.735 triệu đồng. Đồng thời, thực hiện Nghị định số 55/2015/NĐ-CP ngày 09/6/2015 của Chính phủ về chính sách tín dụng trong phát triển nông thôn, trong giai đoạn 2016-2020 trên địa bàn tỉnh đã có 26 HTX nông nghiệp được vay vốn với tổng vốn vay 32.400 triệu đồng, trong đó: 18 HTX vay tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT với số vốn 31.000 triệu đồng; 08 HTX vay tại Ngân hàng Chính sách xã hội với số vốn 1.400 triệu đồng; Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh thực hiện cho các HTX nông nghiệp vay với tổng số vốn là 29.948 triệu đồng.
- Trong giai đoạn 2021-2025, tổng kinh phí thực hiện các chính sách phát triển HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh là 90.713,7 triệu đồng; trong đó: Tổng kinh phí hỗ trợ là 70.648,7 triệu đồng (nguồn vốn Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới là 53.797,7 triệu đồng; ngân sách tỉnh là 16.851 triệu đồng); nguồn vốn các HTX đối ứng là 20.065 triệu đồng.
Tập trung triển khai xây dựng các mô hình HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, có sản phẩm gắn với chuỗi giá trị, phát triển bền vững; từ đó, đánh giá kết quả thực hiện và triển khai nhân rộng trên địa bàn huyện. Trong giai đoạn 2021-2023, triển khai xây dựng 23 mô hình HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, có sản phẩm gắn với chuỗi giá trị, phát triển bền vững. Các hạng mục hỗ trợ chủ yếu là máy móc, thiết bị thực hiện cơ giới hóa đồng bộ trong sản xuất nông nghiệp (máy cày, máy cấy, máy gặt, máy cuộn rơm), các máy móc, thiết bị phục vụ chăn nuôi vịt, tôm ứng dụng công nghệ cao, máy bay phun thuốc ...
Chỉ tiêu phát triển HTX thuộc Bộ tiêu chí NTM các cấp, các mức độ được các cấp, các ngành, địa phương triển khai đồng bộ, đạt kết quả tích cực, trong đó:
- Giai đoạn 2016-2020: toàn tỉnh có 308 xã được Chủ tịch UBND ban hành Quyết định công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới các mức độ (trong đó, có 283 xã NTM, 24 xã nông thôn mới nâng cao, 01 xã nông thôn mới kiểu mẫu), 07 huyện đạt chuẩn huyện nông thôn mới và 01 thành phố (thành phố Thanh Hóa) hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới; trong đó các địa phương đều đạt chuẩn chỉ tiêu về hợp tác xã trong xây dựng nông thôn mới các cấp, các mức độ.
- Giai đoạn 2021-2023: Toàn tỉnh có 114 xã được Chủ tịch UBND ban hành Quyết định công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới các mức độ (trong đó, có 42 xã NTM, 59 xã nông thôn mới nâng cao, 13 xã nông thôn mới kiểu mẫu), 03 huyện đạt chuẩn huyện nông thôn mới và 01 thành phố (thành phố Sầm Sơn) hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới; trong đó các địa phương đều đạt chuẩn chỉ tiêu về hợp tác xã trong xây dựng nông thôn mới các cấp, các mức độ.
Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, vẫn còn có những khó khăn, hạn chế, đó là: Đội ngũ cán bộ HTX còn yếu, thiếu cán bộ chuyên môn; trình độ chuyên môn của cán bộ quản lý và người lao động trong HTX chưa đáp ứng yêu cầu để ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất kinh doanh, triển khai các mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị. Năng lực nội tại của các HTX nông nghiệp còn yếu, thiếu nguồn lực cho đầu tư sản xuất kinh doanh; cơ sở hạ tầng của đa số HTX còn thấp kém, nhiều HTX chưa có trụ sở làm việc, khu trưng bày và giới thiệu sản phẩm, thiếu trang thiết bị máy móc phục vụ sản xuất. Nhận thức về vị trí, vai trò của một số ngành, địa phương về kinh tế tập thể, HTX trong nền kinh tế thị trường chưa đầy đủ; công tác quản lý nhà nước đã được quan tâm, nhưng cán bộ các cấp từ tỉnh đến cơ sở còn thiếu, chủ yếu là kiêm nhiệm. Tình hình biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp khó lường; thiên tai, dịch bệnh, ngày càng diễn biến phức tạp, khó lường sẽ gây thiệt hại lớn cho sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp và đời sống nhân dân nói chung và cho việc phát triển KTTT, HTX nông nghiệp nói riêng. Chính sách khuyến khích hỗ trợ kinh tế tập thể tuy được ban hành tương đối đầy đủ từ Trung ương đến địa phương; song, do hạn chế về nguồn kinh phí nên công tác triển khai thực hiện các chính sách hỗ trợ chưa đạt hiệu quả cao...