Những tác động của việc điều chỉnh danh sách thôn, xã thuộc vùng đặc biệt khó khăn, dân tộc thiểu số và miền núi đến việc thực hiện các chính sách dân tộc và giảm nghèo trên địa bàn tỉnh.

(Thanhhoa.dcs.vn): Vùng dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS&MN) của tỉnh Thanh Hóa gồm 11 huyện và một số xã, phường, thôn miền núi thuộc 06 huyện, thị xã (gồm: Thọ Xuân, Triệu Sơn, Vĩnh Lộc, Hà Trung, Yên Định và thị xã Nghi Sơn); với tổng diện tích tự nhiên 7.962 km2, chiếm khoảng 3/4 diện tích toàn tỉnh; gồm 07 dân tộc: Kinh, Mường, Thái, Thổ, Mông, Dao và Khơ Mú; tổng dân số 992.692 người, chiếm hơn 18% dân số toàn tỉnh (người dân tộc thiểu số 701.039 người, chiếm 70,6% dân số toàn vùng). Trong những năm qua, được sự quan tâm hỗ trợ của Trung ương, của Tỉnh, sự nỗ lực, cố gắng của cấp ủy, chính quyền các địa phương và các tầng lớp nhân dân, tình hình kinh tế - xã hội của vùng DTTS&MN đã có nhiều chuyển biến, đời sống của Nhân dân không ngừng được cải thiện, từng bước thu hẹp khoảng cách phát triển với các vùng, miền trong tỉnh. Tuy nhiên, đây vẫn là địa bàn khó khăn nhất của Tỉnh, mức sống của người dân còn thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao. Đến cuối năm 2021, tỷ lệ hộ nghèo toàn vùng (chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025) là 19,91%, cao gấp gần 3 lần bình quần toàn tỉnh (6,74%), còn 36 thôn, bản thuộc chưa có điện lưới quốc gia.

Theo Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 04/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ và Quyết định 612/QĐ-UBDT ngày 16/9/2021 của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc phê duyệt danh sách các xã khu vực III, II, I thuộc vùng DTTS&MN giai đoạn 2021-2025, thì số xã khu vực III và thôn đặc biệt khó khăn của tỉnh Thanh Hóa giảm nhiều so với giai đoạn 2016-2020, nhiều đối tượng không tiếp tục được hưởng các chính sách hỗ trợ của Nhà nước, đặc biệt là các chính sách đảm bảo an sinh xã hội, giảm nghèo. Cụ thể: giảm 01 đơn vị cấp huyện (thị xã Bỉm Sơn) do không còn phường và khu phố thuộc vùng DTTS&MN; giảm 51 xã thuộc vùng DTTS&MN (trong đó: giảm 21 xã do sáp nhập và giảm 30 xã do không đủ tỷ lệ hộ DTTS 15% theo quy định); có 02 huyện, thị xã (huyện Vĩnh Lộc và thị xã Nghi Sơn) không còn xã vùng DTTS&MN mà chỉ còn 05 thôn thuộc vùng DTTS&MN. Khu vực III giảm 79 xã, khu vực II giảm 59 xã, khu vực I tăng 87 xã. Số thôn đặc biệt khó khăn giảm 549 thôn, trong đó: khu vực III giảm 554 thôn, khu vực II giảm 97 thôn, khu vực I tăng 101 thôn, không thuộc vùng DTTS&MN tăng 01 thôn. Toàn tỉnh có 460.889 đối tượng chịu tác động tại những địa bàn ra khỏi danh sách xã, thôn, bản DTTS&MN giai đoạn 2016-2021, cụ thể như sau:

- Chính sách mua thẻ BHYT cho các đối tượng được ngân sách nhà nước đóng và hỗ trợ mức đóng theo Nghị định số 146/2018/NĐ-CP ngày 17/10/2018: Có 312.668 người bị ảnh hưởng.

- Chính sách hỗ trợ cho phụ nữ nghèo là người dân tộc thiểu số sinh con đúng chính sách dân số theo Nghị định số 39/2015/NĐ-CP ngày 27/04/2015: Có 172 người bị ảnh hưởng.

- Chính sách miễn giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập từ năm học 2015-2016 đến năm học 2020-2021 theo Nghị định số 86/2015/NĐ-CP ngày 02/10/2015, Nghị định số 145/2018/NĐ-CP ngày 18/10/2018 và Nghị định số 81/2021/NĐ-CP ngày 27/8/2021: Có 39.125 người bị ảnh hưởng.

- Chính sách phát triển giáo dục mầm non theo Nghị định 105/2020/NĐ-CP ngày 8/9/2020: Có 12.370 người bị ảnh hưởng.

- Chính sách hỗ trợ học sinh và trường phổ thông ở xã, thôn ĐBKK theo Nghị định số 116/2016/NĐ-CP ngày 18/7/2016: Có 6.904 người bị ảnh hưởng.

- Chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và người hưởng lương trong lực lượng vũ trang công tác ở vùng ĐBKK theo quy định tại Nghị định số 76/2019/NĐ-CP ngày 08/10/2019: Có 6.317 người bị ảnh hưởng.

- Chính sách bảo vệ và phát triển rừng gắn với chính sách giảm nghèo nhanh, bền vững và hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2015-2020 theo Nghị định số 75/2015/NĐ-CP ngày 09/9/2015 của Chính phủ: Có 62 xã bị tác động, trong đó: Hỗ trợ khoán bảo vệ rừng, hỗ trợ bảo vệ rừng 13.450 hộ/60.813 người/114.517,4 ha; trồng rừng thay thế 430 hộ/1.850 người/660 ha.

- Chính sách hỗ trợ vắc xin tiêm phòng cho gia súc, gia cầm và hỗ trợ phát triển sản xuất chăn nuôi: có 06 huyện nghèo bị ảnh hưởng (gồm các huyện Mường Lát, Quan Hóa, Quan Sơn, Bá Thước, Lang Chánh, Thường Xuân) với khoảng 73.400 con trâu, 77.800 con bò, 180.000 con lợn và 2.250.000 con gia cầm.

- Chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025 theo Quyết định số 263/QĐ-TTg ngày 22/02/2022 của Thủ tướng Chính phủ: Có 64 xã bị ảnh hưởng.

- Chương trình cho vay hộ sản xuất kinh doanh tại vùng khó khăn theo Quyết định số 31/2007/QĐ-TTg ngày 05/3/2007 của Thủ tướng Chính phủ: Có 138 xã/20.670 hộ vay bị ảnh hưởng (giảm từ 183 xã xuống còn 45 xã).

Để hỗ trợ giải quyết khó khăn cho người dân, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đã chỉ đạo triển khai một số giải pháp, như: Hỗ trợ kinh phí từ ngân sách tỉnh để mua thẻ BHYT cho các đối tượng bị ảnh hưởng; xây dựng Đề án “Hỗ trợ các xã ĐBKK vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2016-2020, không thuộc diện ĐBKK giai đoạn 2021-2025 phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững”; cho phép gia hạn kéo dài thời gian thực hiện các đề án giảm nghèo nhanh và bền vững vùng DTTS giai đoạn 2016-2020, đến năm 2023 (chính sách đặc thù của tỉnh). Bên cạnh đó, UBND tỉnh đã có văn bản gửi Hội đồng Dân tộc của Quốc hội đề nghị xem xét một số kiến nghị như: Tiếp tục cho thực hiện rà soát, phân định các xã khu vực III, II, I thuộc vùng đồng bào DTTS&MN theo trình độ phát triển giai đoạn 2021-2025; nghiên cứu ban hành các chính sách mới để hỗ trợ cho những đối tượng bị tác động bởi các quyết định, như: Chính sách mua thẻ BHYT, khám chữa bệnh BHYT, chính sách về hỗ trợ giáo dục, chính sách phát triển giáo dục mầm non, chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức... Đồng thời đề nghị trong khi chưa ban hành chính sách mới thì tiếp tục cho thực hiện các chính sách an sinh xã hội cho đến khi các chính sách mới ban hành có hiệu lực.

(Phòng Tổng hợp - Văn phòng Tỉnh ủy Thanh Hóa)